De invocatie aan Patañjali
de tekst waarmee iyengar yoga lessen over de hele wereld beginnen
Wat is de Patañjali invocatie?
Misschien heb je het wel eens gehoord aan het begin van een Level 2 of Level 3 les, of bij aanvang van een workshop: een recitatie in het Sanskriet, die iedereen lijkt te kennen. Als je niet weet wat deze tekst betekent, kan het ongemakkelijk voelen om er aan mee te doen. Hier leggen we uit wat de invocatie aan Patañjali inhoudt, en wat de betekenis is in Iyengar yoga.
Veel Iyengar Yogalessen over de hele wereld beginnen met een traditionele recitatie: de Patañjali-invocatie, of ook wel: aanroeping van Patañjali. Deze praktijk is meer dan alleen een ritueel; het is een eerbetoon aan de oude wijsheid van de Indiase traditie en een middel om de geest te richten en de intentie van de beoefening vast te stellen. Maar wie is Patañjali nou eigenlijk, en waarom is die invocatie een onderdeel van Iyengar yoga?
Wie was Patañjali?
Patañjali wordt beschouwd als de grondlegger van de yoga-filosofie. Hoewel er weinig historische gegevens zijn over zijn leven, en het zelfs onbekend is of hier sprake is van één persoon of een verzameling van auteurs, wordt hij meestal geplaatst tussen 200 V.C. en 450 A.D. Hij staat vooral bekend om het codificeren van de Yoga Sutra’s, 196 aforismen in het Sanskriet, waarvan de moderne beoefening van yoga is afgeleid. Deze teksten bieden een systematisch pad naar geestelijke discipline en zelfrealisatie, en worden gezien als een essentieel werk die de hoeksteen vormen voor veel vormen van yoga die nu nog beoefend worden.
Voordien werden deze leringen mondeling overgedragen. De geschriften van Patanjali hebben door de eeuwen heen weerklank en relevantie gevonden bij lezers en zijn vele malen vertaald en becommentarieerd, onder meer door B.K.S. Iyengar in zijn ‘Light on the Yoga Sūtras of Patañjali’.
Naast zijn werk in de yoga, wordt Patañjali ook geassocieerd met bijdragen aan de Indiase geneeskunde (Ayurveda) en grammatica. Daarom wordt hij vaak vereerd als een symbolische universele leraar en gids die zowel het lichaam, de geest als de taal heeft verrijkt.
De tekst van de invocatie aan Patañjali
Yogena cittasya padena vācām
Malam śarīrasya ca vaidyakena
Yo’pākarottam pravaram munīnām
Patañjalim prāñjalir ānato’smi
Ābāhu puruṣākāram
Śaṅkha cakrāsi dhārinam
Sahasra śirasaṃ śvetam
Praṇamāmi patañjalim
Ik buig neer voor de nobelste van alle wijzen, Patañjali,
die ons yoga gaf voor de kalmte van de geest,
grammatica voor de helderheid van spraak,
en geneeskunde voor de zuivering van het lichaam.
Ik buig voor Patañjali, wiens bovenlichaam de vorm van een mens heeft,
wiens armen een schelp, een discus en een zwaard vasthouden,
en die gekroond is door een duizendkoppige stralende cobra.
Die Patañjali betoon ik mijn eer.
De betekenis achter de woorden
De invocatie begint met eerbied voor Patañjali, de wijze die de wereld drie belangrijke disciplines heeft gebracht: yoga, grammatica en geneeskunde. Elk van deze disciplines wordt gezien als een pad naar zuivering — van respectievelijk de geest, de spraak en het lichaam. Door de invocatie uit te spreken, erkent de beoefenaar de rol van Patañjali in het bieden van deze waardevolle middelen voor persoonlijke groei en welzijn.
De tweede helft van de invocatie beschrijft de goddelijke vorm van Patañjali. Hij wordt voorgesteld met een menselijke bovenkant en een slangachtige onderkant, een symbool van zijn transcendente aard. De schelp (sankha) en discus (cakra) in zijn handen zijn symbolen van bescherming en kracht, terwijl zijn duizendkoppenvorm de veelzijdigheid van zijn wijsheid vertegenwoordigt.
De rol van de invocatie in Iyengar Yoga
Bij het aanroepen van Patañjali nemen we even de tijd om de oude wortels van Iyengar Yoga te erkennen en te respecteren: de leringen die door de eeuwen heen zijn doorgegeven en de leraren van wiens ervaring en wijsheid wij profiteren.
De les beginnen met deze recitatie is een manier om te symboliseren dat we ons dagelijkse leven achter ons laten, onze zorgen loslaten en onszelf overgeven aan de beoefening van yoga. Zowel door een fysieke als een auditieve stimulus; we horen de geluiden en voelen de trillingen in ons lichaam. We beginnen ons af te stemmen op onszelf op dit moment van introspectie en eerbied. Het helpt de gedachten te ordenen en de geest te focussen. Het verbindt ons met de lange lijn van leraren die hun kennis en wijsheid hebben doorgegeven.
Daarnaast helpt de invocatie om de beoefening in een bredere context te plaatsen. Yoga is niet alleen een fysieke oefening, maar een holistische benadering van welzijn die zowel lichaam als geest omvat. Door Patañjali te eren en te benoemen, erkennen we de wortels van onze beoefening en plaatsen we onszelf in de rol van de student – klaar om te leren.
Hoor de invocatie door BKS Iyengar
De invocatie aan Patañjali, uitgelegd door Geeta Iyengar
